Wyobraź sobie swoją ulicę, wzdłuż której codziennie chodzisz na spacery. Mijasz na niej sklepiki, budy i budki, wiaty przystankowe. A co gdyby z dachów tych budek pachniała macierzanka i maciejka?
W ostatnim czasie zielone dachy (czyli obsadzone roślinnością) zyskują coraz większą popularność. Wyglądają i pachną obłędnie, a także poprawiają lokalny mikroklimat. Rozwiązania powszechnie stosowane w wielu krajach (np. Norwegia, Szwajcaria), mogą sprawdzić się także w naszym regionie. Musimy tylko odpowiednio dobrać rośliny.
Warto postawić na dachy dzikie, porośnięte przez rodzimą roślinność. Nasiona możemy łatwo zebrać na pobliskiej łące. Uzyskamy dzięki temu środowisko, które przyciągnie ptaki i owady.
Najbardziej zbliżony do założeń dzikiej infrastruktury jest dach ekstensywny. Oznacza to, że dobieramy rośliny wieloletnie, które raz zasadzone lub nasiane, nie wymagają specjalnych zabiegów pielęgnacyjnych. Mają podobną biomasę, a także podobne, niewielkie wymagania wilgotnościowe i glebowe. Ponieważ wielkość opadów w Polsce (500 mm rocznie dla Mazowsza) jest niższa niż w Norwegii (760 mm rocznie dla Oslo), powinniśmy wybrać rośliny odporne na susze i długotrwałe fale upałów. Na przykład: rozchodniki, rojniki, kocanki, krwawnik, macierzanka itp.
Dachy zielone możemy tworzyć na domkach jednorodzinnych, wiatach przystankowych, altanach, ale także na kilkunastopiętrowych budynkach.
Jednym z najbardziej znanych polskich ogrodów na dachach jest ogród na Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego. Fot. Property Design
Wiaty przystankowe w Siemiatyczach. Podobna wiata jest planowana w Warszawie przy ulicy Siemiatyckiej. Będzie to żywa reklama i wizytówka tej podlaskiej miejscowości. Fot. UM Siemiatycze
Zalety zielonych dachów
W Holandii także powstają bioróżnorodne wiaty przystankowe. Na zdjęciach kocanki piaskowe z Utrechtu. Fot. BrightVibes
Właściwe wykonanie umożliwia położenie zieleni nawet na dachach o kątach nachylenia ok. 45o (Islandia, fot. R. Boinski)
Wady
Jak je wykonać?
Prawidłowo zaprojektowany dach zielony musi spełniać wymogi bezpieczeństwa budowli – uwzględniać obciążenia, odprowadzenie i retencję wody.
Projektując budynek z zielonym dachem należy wziąć pod uwagę ciężar warstwy konkretnego podłoża. Grubość warstwy podłoża z kolei, jest zależna od wysokości roślin jakie planujemy umieścić na dachu. W przypadku sadzenia krzewów na zielonym dachu, miąższość podłoża nie może być mniejsza niż 10% wysokości rośliny.
W celu dopełnienia formalności, przy nowo powstającym budynku, założenia naszego zielonego dachu trzeba zamieścić w projekcie budowlanym. Natomiast w przypadku zmiany istniejącego dachu na dach zielony, najczęściej wystarczy zgłoszenie robót budowlanych. Szacunkowy koszt realizacji: 80 zł / m2
Dach zielony SYSTEMOWY vs. NIESYSTEMOWY
Mamy zasadniczo dwa podejścia do wykonania dachu. Możemy zakupić od dostawców gotowych technologii tak zwany dach systemowy. Jest to układ konkretnych warstw, sprawdzonych nie tylko w zakresie niezawodności poszczególnych warstw (np. hydroizolacji), ale także w zakresie wzajemnego oddziaływania na siebie.
Dodatkowo w trakcie jego wykonania, prawidłowość wykonania jest nadzorowana przez dozór techniczny producenta systemu w toku realizacji poszczególnych warstw.
Dachy zielone niesystemowe są to najczęściej dachy projektowane indywidualnie lub wykonywane według własnego pomysłu. Najczęściej będą też tańsze niż rozwiązania systemowe. Poszczególne warstwy (w tym hydroizolacja) mogą pochodzić od różnych dostawców.
Pierwszy dzień warsztatów z tworzenia ekstensywnego zielonego dachu prowadzone przez Mazurskie Drewno. Budujemy warstwę drenującą. Keramzyt rozsypany został równomiernie na folii kubełkowej. Deski przegradzające fragmenty dachu mają na celu zabezpieczenie konstrukcji przed zsuwaniem. Fot. Psubraty
Na pierwszym planie widoczna jest deska z wywierconymi otworami do przesączania nadmiaru wody z podłoża warstwy drenującej. Rozwijana jest geowłóknina. Warsztaty odbyły się w gospodarstwie ekoturystycznym „Na Karczaku” Fot. Psubraty
Oba te podejścia zakładają, następującą kolejność warstw, wymieniając od dołu:
Keramzyt – lekkie kruszywo budowlane, wypalane z gliny ilastej
Folia kubełkowa – umieszczamy ją pomiędzy warstwą ochraniającą i keramzytem.
Rozchodnik ostry
Rojownik pospolity
Macierzanka
Kocanka włochata
Kocanka piaskowa
Gęsiówka
Rozchodnik okazały
Rozchodnik biały
Polecamy zasiewu dachów poprzez metodę tzw. bezpośredniego zasiewania (ang. direct seeding). W późnych miesiącach letnich, skoszone rośliny z łąki leżącej nieopodal umieszczamy na naszym dachu. W ten sposób nasiona ze skoszonego siana wysieją się na powierzchnię dachową. Możemy tak zasiać cały dach lub uzupełnić roślinność pomiędzy płatami rozchodników i rojników, które już posadziliśmy.
Źródła:
- Ewa Burszta-Adamiak , Zagospodarowanie wód opadowych w obrębie budynku, Warunki Techniczne 4 (10), 11/2015
- Hydroizolacje na potrzeby zazielenienia dachów, Magdalena Bukowska, Jarema A. Rabiński, Natalia Zborowska, Inżynier Budownictwa, 03/2015
- Kania Andrzej i in., Zasady projektowania i wykonywania zielonych dachów i żyjących ścian, Poradnik dla Gmin, 2013, Kraków
- Pietrzyk-Kaszyńska Agata, Przestrzeń przyjazna przyrodzie, Przykłady dobrych praktyk, Fundacja Sendzimira 2018